Zo verdien je aan corona

Een van de populairste producten op dit moment is de coronazelftest. Binnen vijftien minuten weet je met een acceptabele betrouwbaarheid of je positief test op het coronavirus of niet. In veel gevallen neemt die wetenschap een hoop onzekerheid weg. Kan ik iemand anders onbedoeld besmetten? Sta ik veilig voor de klas? Kan ik met een gerust hart kwetsbare familie bezoeken? De waarde van die schijnbare zekerheid kan groot zijn.

Is het ethisch om te verdienen aan de zelftest? Of kiezen producenten voor een maatschappelijke rol door de test tegen de laagst mogelijke prijs aan te bieden? Om deze vragen te kunnen beantwoorden moeten eerst de feiten op tafel. Wat kost een test en waar worden ze voor aangeboden? Uit onderzoek van Inkoperscafe.nl blijkt dat aanbieders vragen wat ze willen.

Vooral plastic
Inkopercafe.nl onderzocht de prijs van een zelftest. We kochten een aantal testen in. Bij een lokale apotheek betaalden we €8,95 per stuk. In de webshop van Etos kregen we een bulkverpakking van 25 zelftesten voor €124,95, wat neerkomt op een stuksprijs van €5,00. Deze laatste test is afgebeeld op de foto bij dit artikel.

De zelftest bestaat uit een paar losse onderdelen. Een plastic wattenstaafje in een plastic verpakking. Daarnaast een plastic taps toelopend tuutje met oplosmiddel, waarin het wattenstaafje na het uitvoeren van de neusswab geplaatst moet worden. Daarop wordt een plastic druppeltuitje geplaatst. Het belangrijkste onderdeel is misschien wel het plastic doosje, waar het reageerstrookje in zit.

Kostprijs
WTP Buynamics, expert op het gebied van kostprijsberekeningen, maakte een berekening van de productieprijs van de zelftest. Grofweg is de kostprijs voor één test op te delen in vijf onderdelen:

• Allereerst de Bill of Materials, de boodschappenlijst van grondstoffen die nodig zijn om het product te produceren en te verpakken. Deze materialen kosten bij elkaar €0,18.
• Daarnaast brengt de productie kosten met zich mee voor machines, fabrieksruimte, energie en dergelijke. Kosten hiervoor bedragen €0,06.
• Ook voor arbeid moeten kosten meegerekend worden. Gebaseerd op productie in China bedragen deze per zelftest €0,01.
• Een aantal administratieve kostencomponenten (general services & administration). Denk daarbij aan kosten voor het organiseren van de productie, het doorverkopen en het kantoorpersoneel. Deze kosten komen neer op €0,07.
• Tot slot wordt er in deze industrie forse winst gemaakt. Deze zogenoemde EBIT komt neer op €0,28 per test.

Overige kosten
Niet alle kosten zijn met exacte zekerheid vast te stellen. Als we alleen naar bovenstaande elementen kijken, komen we uit op een ex works prijs van €0,59. Naast deze kosten zijn er nog logistieke kosten. Op basis van navraag bij enkele specialisten ramen we deze op enkele centen per zelftest. Voor de ontwikkeling van het product nemen we ook enkele centen per test mee. De benodigde chemische kennis is een jaar geleden reeds door de chinezen openbaar gemaakt. Veel onderzoek was er dan ook niet nodig om het product te ontwikkelen, hetgeen ook blijkt uit het grote aantal aanbieders dat de zelftest wist te ontwikkelen.

Dan resteert nog de distributie door de farmaceut en de beloning voor de winkel die de zelftest verkoopt. Als we die marge ruim inschatten op vijftig procent, dan komt een totale – te verwachten – redelijke verkoopprijs op circa €1,00 per zelftest.

Tot negen keer over de kop
Demissionair minister van volksgezondheid Hugo de Jonge poseerde eind maart trots bij de aanschaf van een test bij een apotheker. Hij vertelde erbij dat de tests voor circa een tientje verkocht zouden worden. Naar verluidt kocht zijn ministerie massale hoeveelheden zelftests in voor €8,00 per stuk. Acht keer de kostprijs dus.

Bij Aldi zijn er vergelijkbare, door het RIVM goedgekeurde testen beschikbaar voor €2,89. De supermarkt verklaart dat de testen tegen kostprijs verkocht worden. Mogelijk is dat juist en verkoopt de distribuerende farmaceut een test voor deze prijs. Hoewel dat lastig te controleren valt, is dat nog altijd bijna drie keer de kostprijs. De apotheker, waar wij een test kochten, maakt het het bontst. Daar gaat de zelftest negen keer over de kop.

Verdienen aan corona
De vraag is wie de extra marge opstrijkt. Als we Aldi moeten geloven, is dat de farmaceutische industrie. Zij distribueren de zelftests. Maar zoals het voorbeeld van de apotheker en de webshop van Etos aantonen, blijft ook in de winkel een flinke marge achter.

Al met al kun je stellen dat er flink verdiend wordt aan de zelftest. Hoe ethisch dat is, hangt van het eigen kompas af. Maar in een tijd waarin de ziekenhuizen uitpuilen door coronapatiënten en de wereld snakt naar oude vrijheden, zouden farmaceuten met een onsje minder genoegen moeten nemen. En misschien zou minister De Jonge het inkopen aan professionals moeten overlaten.

Verantwoording
Voor het kostprijsonderzoek gebruikten we een zelftest die door Roche gedistribueerd wordt onder de naam SARS-CoV-2 Rapid Antigen Test Nasal. De test wordt geproduceerd door SD Biosensor. WTP Buynamics baseert haar kostprijsberekening op een uitgebreide database van  grondstofprijzen en industriedata.