Boekrecensie: Prestatieinkoop

Wat zou het leven toch mooi zijn als je slecht presterende leveranciers buiten de deur kunt houden. Als je de leveranciers voor je laat nadenken. Rustig achterover kunt gaan zitten en de risico’s van een project door de leverancier laat inschatten. Het zijn maar een paar van de nieuwe principes die terugkomen in het boek ‘Prestatieinkoop’ van Jeroen van de Rijt en Sicco Santema. Nieuwsgierig geworden naar de compleet andere werkwijze die zij in dit boek onder de aandacht brengen? Je bent waarschijnlijk niet de enige, want het onderwerp van het boek ‘Prestatieinkoop’ is dit jaar ook het thema van de NEVI maar dan onder de naam Best Value Procurement. In dat kader worden er ook verschillende bijeenkomsten in het land georganiseerd.  

Ook wel Best Value Procurement
Prestatieinkoop is niet nieuw. Het is gebaseerd op het Performance Information Procurement System (PIPS) en Performance Information Risk Management System (PIRMS) van Dean Kashiwagi. Hij ontwierp het proces begin negentiger jaren van de vorige eeuw en het is inmiddels meer dan 700 keer in de praktijk getest. In Amerika staat het bekend als Best Value Procurement. 98% van alle geteste projecten is daar succesvol gebleken. Het werd dus tijd voor wat successen over de grens.
 
Handzaam, praktisch en vlot leesbaar
Verantwoordelijk voor de introductie in Nederland zijn Jeroen van de Rijt en Sicco Santema. Zij hebben het werk van Dean Kashiwagi vertaald in een handzaam, praktisch en vlot leesbaar boek met verschillende invalshoeken. Die invalshoeken bieden je de keuze het boek op je eigen manier te lezen.

Ben je meer voor het eenvoudige verhaal in romanvorm, dan kom je terecht bij het eerste deel van het boek. Wil je de achtergronden weten van prestatieinkoop, dan is deel twee voor jou de beste insteek. Deel drie vormt het hart van het boek en geeft een uitgebreide en praktische handleiding over het proces van prestatieinkoop. Verplichte kost dus. In aanvulling hierop tref je in deel zes de werkbladen, checklists en voorbeelden aan die je ook nog eens kunt downloaden van de site www.prestatieinkoop.com. Deel vier beschrijft de praktijk aan de hand van een vijftal cases, waarvan er vier uit Nederland afkomstig zijn (Rijkswaterstaat, IHC Merwede en Ballast Nedam). Tenslotte behandelt deel vijf een van de achterliggende theorieën en is daarmee meer van academische aard. Voor ieder wat wils.

Echte paradigma verandering
Hoewel het managementboek van het vorige jaar al de titel draagt van ‘Inkoop, een nieuw paradigma’ zou dit een veel betere en toepasselijkere titel zijn geweest voor het boek over prestatieinkoop in Nederland. ‘Prestatieinkoop, een nieuw paradigma’ klinkt ook goed. Want hier is wèl sprake van een nieuw paradigma, een compleet andere manier van denken en werken voor inkopers. Jammer alleen dat dit in het begin van het boek wat teveel wordt herhaald, waardoor het woord paradigma je een beetje gaat irriteren. Het boek schopte het dit jaar zelfs tot de longlist voor het managementboek van het jaar en terecht. 

Wie steekt er boven het maaiveld uit
Wat zijn de belangrijkste principes van Prestatieinkoop? Het vinden van leveranciers die expert zijn in hun vakgebied, die hun verantwoordelijkheid nemen. Hoe doe je dat? Door niet in detail voor te schrijven wat de leverancier gegeven de opdracht moet gaan doen. Nee, in plaats van technisch te specificeren geef je een grove schets van de situatie en het budget waarvoor de levering moet plaatsvinden.

Het budget op voorhand al prijs geven? Ja, binnen de geschetste kaders inclusief budget moeten de leveranciers ieder voor zich op zoek naar vermindering van risico’s voor zowel de opdrachtgever als de leverancier. Daarnaast moeten ze op zoek naar een maximalisering van de toegevoegde waarde voor de opdrachtgever. Prestatieinkoop resulteert in de selectie van een dominant goed presterende leverancier, maar niet altijd tegen de laagste prijs. Alleen als geen enkele leverancier boven het maaiveld uitsteekt, kies je de leverancier met de laagste prijs.
 
Los laten en vertrouwen
Dat betekent nogal wat voor een inkoper, die gewend is een leverancier tot in detail voor te schrijven wat hij moet doen. De inkoper die zichzelf beschouwt als de expert op zijn vakgebied. Hij moet een groot deel van zijn vertrouwde werkwijze loslaten. Vertrouwen op de kennis en kunde van de leveranciers. Zij werken een voorstel uit, waarin veel aandacht voor gezamenlijke minimalisering van risico’s en maximalisering van toegevoegde waarde.

Vertrouwen op een ander betekent ook dat je van inkopers andere competenties vraagt. Competenties waar ze in eerste instantie niet op zijn geselecteerd. Competenties die in de loop van de tijd ook niet zijn ontwikkeld. Terecht besteden de auteurs daar in het boek (nog) niet veel aandacht aan. Wel hoe je die verandering in werkwijze technisch tot stand brengt. Want de techniek van prestatieinkoop is waar het nu om draait. Hoe je de verandering bij de inkopers tot stand gaat brengen komt later wel. Verandermanagement van de bovenste plank en een uitdaging van jewelste voor inkopend Nederland.  

Nu de praktijk
Door het schrijven van dit boek maken de auteurs een begin met de introductie van het onderwerp prestatieinkoop in Nederland. Dat zij daarbij al vier voorbeelden van eigen bodem presenteren is mooi meegenomen en een goed teken. Maar het is pas de start. Na het lezen van het boek ben je nieuwsgierig of het voor alle vakgebieden (even goed) toepasbaar is. Een nieuwsgierigheid die de auteurs ook tot uiting brengen door hun vraag ervaringen op het gebied van prestatieinkoop met hen te delen.

Eindoordeel
Eindelijk weer eens een inkoopboek dat wetenschappelijk onderbouwd èn praktisch toepasbaar is. Ruim vijftien jaar onderzoek en vele praktijkvoorbeelden spreken in dat opzicht duidelijke taal. Terecht ook dat de NEVI dit tot jaarthema heeft gebombardeerd en daar aandacht aan schenkt op alle mogelijke manieren. Het geeft je het gevoel dat prestatieinkoop niet een of andere hype is.

Jammer dat de publiciteit rondom ‘Prestatieinkoop’ pas in de 2e helft van vorig jaar echt op gang kwam. Het boek kreeg eigenlijk minder aandacht dan het verdiende, omdat een ander inkoopboek een groot deel van de publiciteit opeiste. Niet terecht, want dit boek verdient de aanschaf door iedere inkoper in Nederland. En vanzelfsprekend de toepassing van de geschetste werkwijze met behulp van de werkbladen en checklists achter in het boek en op de site www.prestatieinkoop.com.

Door de vele invalshoeken is ‘Prestatieinkoop’ een afwisselend boek geworden, dat zoals de auteurs zelf beloven de diepte ingaat. Het detailniveau is goed te noemen en in begrijpelijke taal uitgewerkt. Een van de vele eyeopeners is dat het stellen van een minimum niveau voor de te leveren prestatie slecht presterende leveranciers de kans biedt tijdens het offerteproces mee te blijven doen met goed presterende leveranciers. Het boek prikkelt je met dit soort uitspraken en daagt je uit er concreet mee aan de slag te gaan.

Beoordeling: *****

Bestellen
Het boek ‘Prestatieinkoop’ direct bestellen.

Meer info

• Video’s over prestatie-inkoop met Dean Kashiwagi : 
  Value Sourcing door Dean Kashiwagi
  Dean Kashiwagi beantwoordt vragen over Best Value Procurement
• Artikel in Supply Chain Magazine over prestatie-inkoop
  

Aanvullende literatuur

• Value sourcing, sourcing value – Hadewij van de Kamp, Karin Stalenhoef, Hans Dijkhuis
• Information Measurement Theory, A Revolutionary Approach to Project and Risk Management – Dean Kashiwagi
• PIPS/PIRMS, The Best Value Standard – Dean Kashiwagi

Boekgegevens
Auteurs:

• Jeroen van de Rijt is senior consultant bij Scenter.
• Sicco Santema is hoogleraar Marketing en Ketenmanagement aan de Technische Universiteit Delft en oprichter van organisatieadviesbureau Scenter.
• Beide zijn lid van de International Advisory Board of the Performance BAsed Studies Research Group (Arizona State University).
• Ze hebben vele publicaties op hun naam, waaronder de boeken ‘Marketingplanning, de kunst van het kiezen’, ‘Klanten winnen’ en ‘Het definitieve marketingplan’.

Boek, gebonden / 196 blz. / Nederlandstalig
Graphicom International / 1e druk / 2009
EAN: 9789077951118

bestel die boek via www.managementboek.nl

Meer informatie over prestatie-inkoop? klik hier.