Kerk in brand, beter aanbesteden kan het risico verkleinen?

Op 15 april 2019 vloog de Notre-Dame in Parijs in brand waarbij deze prachtige kerk (en toeristische topattractie) onherstelbaar werd beschadigd. De oorzaak van deze brand lijkt te liggen in restauratiewerkzaamheden die toentertijd daar plaatsvonden. In datzelfde jaar vloog op 4 november de Onze-Lieve-Vrouw-Geboortekerk in Hoogmade in brand. Ook hier lag de oorzaak bij onderhoudswerkzaamheden (het afbranden van verf).

Naast het verdriet over het verlies aan cultuurhistorisch erfgoed en het medeleven met de mensen die deze kerken nog gebruikten waarvoor ze ooit zijn gebouwd, gaat ook het radertje “aanbesteden en contracteren” draaien in mijn hoofd. Hoe kan dit nou gebeuren?

In het vakgebied aanbesteden en contracteren bestaat in de basis uit twee hoofdthema’s: de uitvraag (wat moet de opdrachtnemer doen?) en de procedure (hoe wordt deze vraag aan de markt gesteld?). Veel organisaties hebben niet alle specifieke kennis in huis en kopen deze kennis daarom in en werken met adviseurs. Kerkelijke organisaties die niet dagelijks groot onderhoud (laten) uitvoeren, zullen dat ook doen.

Kerken zijn in beginsel niet aanbestedingsplichtig dus dat biedt ruimte om de procedure en de opdracht naar eigen inzicht in te vullen. De hoe-vraag is dus vormvrij. Deze vormvrijheid geeft de mogelijkheid om te werken met bevriende ondernemingen (ondernemers) die – kort door de bocht – voorin de kerk zitten of in hetzelfde dorp gehuisvest zijn. Daarentegen kan voorgenoemde vormvrijheid ook gebruikt worden om een-op-een te werken met de beste specialist op restauratiegebied en hiermee (bijvoorbeeld in bouwteam) het project door nemen en gezamenlijk de bijbehorende risico’s analyseren en beheersen.

De wat-vraag is ook interessant. Wordt aan de opdrachtnemer gevraagd de werkzaamheden zo goedkoop mogelijk uit te voeren? Of wordt aan de aan de opdrachtnemer gevraagd om zo veilig mogelijk te werken? Dus daadwerkelijk die brandwacht afprijzen en pas twee uur na brandgevoelige werkzaamheden naar huis gaan om te controleren dat er niets na smeult.

Als bepaalde kennis niet in een organisatie aanwezig is, begint een project dus met goede adviseurs die niet alleen technisch alles uitwerken, maar die ook voldoende weerstand bieden tegen de weg van de minste weerstand inzake het benaderen van de markt en keuze van de opdrachtnemer. Een ongeluk kan altijd gebeuren, maar de kans erop dient zo klein mogelijk te zijn.